सप्तपदी म्हणजे काय? - सात फेरे सात वचन अर्थ | Saptapadi - Sat phere sat vachana artha#

!!ॐ चैतन्य नवनारायनाय नमः!!

सप्तपदी म्हणजे काय? - सात फेरे सात वचन अर्थ

सप्तपदी म्हणजे "सात पावले". विवाह संस्काराच्या वेळी, हिंदू धर्मात हे एक अत्यंत महत्त्वाचे विधान आहे. सप्तपदी म्हणजे विवाह करणाऱ्या जोडीदारांनी एकमेकांबरोबर सात फेरे घेणे, प्रत्येक पावलावर एक वचन घेतले जाते, जे त्या जोडप्याच्या जीवनातील आधार आणि दृष्टीकोनाचा प्रतिनिधी असतात.

हिंदू धर्मात सप्तपदी म्हणजेच सात फेऱ्यांशिवाय विवाह अपूर्ण मानला जातो, कारण सात फेऱ्या पूर्ण झाल्यावरच पुजारी दोघांनाही पती-पत्नी घोषित करतात. त्यानंतरच वर वधूच्या कपाळावर सिंदूर लावतो आणि तिला पत्नीचा दर्जा देतो. त्यानंतर सर्व नातेवाईक दोघांनाही सुखी आयुष्यासाठी आशीर्वाद देतात. सप्तपदीतील सात वचनांची सूची पुढीलप्रमाणे आहे:

1. तीर्थव्रतोद्यापन यज्ञकर्म मया सहैव प्रियवयं कुर्या: 
    वामांगमायामि तदा त्वदीयं ब्रवीति वाक्यं प्रथमं कुमारी!!

या पहिल्या श्लोकात वधू वराला विचारते की, तू कधी तीर्थयात्रेला गेलास तर मला सोबत घेऊन जा, तू उपवास किंवा अन्य कोणतेही धार्मिक कार्य केलेस तर मीही त्यात सहभागी व्हावे आणि आज तू मला घेऊन जा. तुझ्याबरोबर तुझ्या डाव्या अंगात तू मला बसवतोस, त्या दिवशी मला तुझ्या डाव्या शरीरात स्थान मिळेल. हे जर तुम्हाला मान्य असेल तर मी तुमच्या विनंतीला येण्यास तयार आहे. वास्तविक, याचा अर्थ असा होतो की पत्नीने आपल्या पतीसोबत कोणत्याही प्रकारच्या धार्मिक कार्यात सहभागी होणे अत्यंत आवश्यक आहे.

2. पुज्यौ यथा स्वौ पितरौ ममापि तथेशभक्तो निजकर्म कुर्या:
    वामांगमायामि तदा त्वदीयं ब्रवीति कन्या वचनं द्वितीयम!!

नववधू तिच्या दुसऱ्या वचनात वराला म्हणते की, जसा तू तुझ्या आईवडिलांचा आदर करतोस, तसाच माझ्या आईवडिलांचाही आदर करशील. माझ्या घराण्यातील मान-सन्मानानुसार धार्मिक विधी करून तुम्ही देवावर विश्वास ठेवत राहिलात तर मी तुमच्या इच्छेनुसार यायला तयार आहे. येथे या वचनावरून मुलीच्या दूरदृष्टीचा ठसा उमटतो आणि हे वचन लक्षात घेऊन वराने सासरच्या लोकांशी चांगले वागण्याचा विचार केला पाहिजे.

3. जीवनम अवस्थात्रये मम पालनां कुर्या: 
    वामांगंयामि तदा त्वदीयं ब्रवीति कन्या वचनं तृ्तीयं!!

प्रत्येक व्यक्तीच्या आयुष्यात बाल्यावस्था, बालपण, पौगंडावस्था, तारुण्य, प्रौढत्व आणि वृद्धावस्था असे टप्पे असतात. लग्नासाठी योग्य वय हे तारुण्य आहे आणि मुलगीही तिच्या तिसऱ्या वचनात हे लक्षात ठेवते आणि वराला म्हणते की जर तू माझी तारुण्य, परिपक्वता आणि म्हातारपणात म्हणजे आयुष्यभर काळजी घेशील आणि माझे पालनपोषण करण्यास तयार आहेस, मग मी तुमची इच्छा पूर्ण करेन.

4. कुटुम्बसंपालनसर्वकार्य कर्तु प्रतिज्ञां यदि कातं कुर्या: 
    वामांगमायामि तदा त्वदीयं ब्रवीति कन्या वचनं चतुर्थं!!

असे म्हटले जाते की जोपर्यंत लग्न होत नाही तोपर्यंत तो आपल्या कुटुंबाच्या काळजीपासून मुक्त राहतो. तिच्यावर संपूर्ण कुटुंबाच्या जबाबदाऱ्यांचे ओझे असले तरी लग्नापूर्वी ती त्यापासून मुक्त समजली जाते. हे लक्षात घेऊन वधू चौथ्या श्लोकात वराला विचारते की, आतापर्यंत तू घरच्यांच्या काळजीतून पूर्णपणे मुक्त होतास, पण आता तुझे लग्न होणार आहे, भविष्यात तू सर्व गरजा पूर्ण करू शकशील. संपूर्ण कुटुंबाची जबाबदारी फक्त तुमच्या खांद्यावर असेल. तुम्ही ही जबाबदारी पार पाडण्याचे वचन दिले तरच मी तुमच्या विनंतीला येण्याचे मान्य करीन.

5. स्वसद्यकार्ये व्यवहारकर्मण्ये व्यये मामापि मन्त्रयेथा
वामांगमायामि तदा त्वदीयं ब्रूते वच: पंचमत्र कन्या!!

हे वचन मुलीसाठी देखील खूप महत्वाचे आहे. या पाचव्या श्लोकात वधूने वराकडे मागणी केली आहे की, कोणत्याही प्रकारच्या कामात किंवा व्यवहारावर पैसे खर्च करताना तुम्ही माझा सल्ला नक्की घ्या. जर तुम्ही हे मान्य केले तर मी तुमच्या विनंतीला येण्यास तयार आहे. हा श्लोक खरे तर स्त्रियांना समान दर्जा देण्याचे आणि लग्नानंतरचे त्यांचे हक्क अधोरेखित करण्याचे काम करतो. यामुळे पत्नीचा आदरही वाढतो.

6. न मेपमानमं सविधे सखीनां द्यूतं न वा दुर्व्यसनं भंजश्चेत।
वामांगमायामि तदा त्वदीयं ब्रवीति कन्या वचनं च षष्ठम!!

तिच्या सहाव्या श्लोकात ती मुलगी वराला सांगते की जर मी माझ्या मैत्रिणींमध्ये किंवा इतर स्त्रियांमध्ये बसलो तर तुम्ही तिथे कोणत्याही कारणाने माझा अपमान करू नका जर तू स्वतःला दूर ठेवशील तरच मी तुझी इच्छा स्वीकारेन.

7. परस्त्रियंमातूसमांसमीक्ष्य स्नेहंसदा चेन्मयि कान्त कूर्या।
वामांगमायामि तदा त्वदीयंब्रूतेवच: सप्तमत्र कन्या!!

तिच्या शेवटच्या आणि सातव्या श्लोकात, मुलगी वराला विचारते की तू इतर स्त्रियांना तुझ्या आईप्रमाणेच मानशील आणि आमच्या पती-पत्नीच्या प्रेमसंबंधात इतर कोणत्याही स्त्रीला भागीदार बनवणार नाहीस. माझे हे वचन तू मान्य केलेस तरच मी तुझी विनंती मान्य करीन.

मुलीने दिलेली सात वचने

लग्नात मुलीने दिलेली सात वचने (सात प्रतिज्ञा) भारतीय संस्कृतीतील एक महत्त्वाचा भाग आहेत. हे वचन विवाहाच्या वेळी घेतले जातात आणि त्यात विविध पारंपरिक वचनांचा समावेश होतो. ह्या वचनांमध्ये पत्नी आणि पतीच्या हक्कांबद्दल, कर्तव्यांबद्दल आणि एकमेकांच्या प्रेम आणि आदराची वचनं दिली जातात. वधूकडून जी सात वचने घेतात, ती पुढीलप्रमाणे आहेत.

पहिले वचन

पहिले वचन देताना मुलगी म्हणते की तीर्थयात्रा, व्रत, यज्ञ, दान इत्यादी कोणत्याही धार्मिक कार्यात मी तुझ्या पक्षात राहीन.

दुसरे वचन

वराला दुसरे वचन देताना वधू म्हणते की ती तुमच्या कुटुंबातील मुलांपासून मोठ्यांपर्यंत सर्वांची काळजी घेईल आणि तिला जे काही मिळेल त्यात ती समाधानी असेल.

तिसरे वचन

तिसऱ्या श्लोकात मुलगी म्हणते, मी रोज तुझ्या आदेशाचे पालन करीन आणि तुझी आवडती डिश वेळेवर तयार करून तुला देईन.

चौथे वचन

वराला चौथे वचन देताना मुलगी म्हणते की, आंघोळ करून सर्व मेकअप केल्यावर, मन, शब्द आणि कर्म यांच्याद्वारे शरीराच्या हालचालींद्वारे खेळल्या जाणाऱ्या जीवनाच्या खेळात मी नेहमीच तुला साथ देईन.

पाचवे वचन

तिच्या पाचव्या श्लोकात मुलगी वराला सांगते की मी तुझ्या दु:खात धीर धरीन आणि तुझ्या सुखात आनंदी राहीन. तसेच सर्व सुख-दुःखात मी तुझा सोबती असेन आणि तुझी जागा दुस-या कोणाला देणार नाही.

सहावे वचन

सहावे वचन देताना मुलगी म्हणते की मी माझ्या सासरची सेवा करीन, पाहुण्यांचे स्वागत करीन आणि इतर सर्व कामे आनंदाने करीन. तू कुठेही असलास तरी मी सदैव तुझ्यासोबत असेन आणि कधीही तुझ्याशी विश्वासघात करणार नाही.

सातवे वचन

सातव्या श्लोकात मुलगी म्हणते की धर्म, पैसा आणि काम या सर्व बाबतीत मी तुझ्या प्रत्येक इच्छेचे पालन करीन. अग्नी, ब्राह्मण आणि मातापित्यांसह माझ्या सर्व नातेवाईकांच्या उपस्थितीत मी तुला माझा स्वामी मानतो आणि माझे शरीर तुला समर्पित करतो.

जर तुम्हाला हा लेख आवडला असेल तर आमच्या वेबसाईट अशाच पोस्ट नेहमी पब्लिश करत असतो. त्या पोस्ट सुद्धा तुम्ही वाचू शकता. तुमच्या काही समस्या किंवा काही नवीन सुचवायचे असेल तर आम्हाला कंमेंट बॉक्स मध्ये नक्कीच कंमेंट करून सांगा.

Follow my YouTube channel

https://www.youtube.com/@OmAadeshNatshakti

Follow my Instagramchannel

https://www.instagram.com/sandeepkumarsalve/

नवीनतम अपडेटसाठी सबस्क्राइब करा: https://omaadesh.blogspot.com

आमच्या ब्लॉगवरील सर्व लेख वाचण्यासाठी पुढील लिंक वर क्लिक करा:

 https://omaadesh.blogspot.com/2025/01/blog-post.html

इतर लेख -

• वैवाहिक जीवनातील समस्या व उपाय | Vaivahik Jivanatil Samasya v Upay#
• विवाह लवकर जमण्यासाठी काही खास उपाय | vivah lavakar jamanyasathi kahi khas upay#
• पती आणि पत्नीमधील प्रेम वाढवण्यासाठी व नाते टिकवण्यासाठी उपाय # Husband Wife Relation #
• पती पत्नीतील वाद व त्यावरील उपाय / Pati Patni madhil Vaad Ani Upay #
• लग्न लवकर होण्यासाठी कोणते उपाय करावे? #Lagna lavakara hōṇyāsāṭhī kōṇatē upāya karāvē?